Gimnazjum
Jezuickie
jako pierwsza
wyzsza szkola
w Estonii
25 marca w jednym z reprezentacyjnych pomieszczen muzeum historycznego
przy tartuskim Alma Mater miala miejsce konferencja naukowa poswiecona historii
estonskiego szkolnictwa wyzszego.
Wyklad wiodacy prof. Helmuta Priimäe nosil tytul: "Oswiata w Tartu
pod polskim panowaniem". Nastepnie znany historyk Tõnis Lukas
poprowadzil dyskusje na temat lokalizacji Jezuickiego Gimnazjum, dzialajacego
w Tartu na przelomie XVI/XVII ww. Glównym zadaniem konferencji bylo
znalezienie odpowiedzi na pytanie:
Kiedy wlasciwie narodzilo sie etonskie szkolnictwo wyzsze?
Jak wiadomo, w latach 1582-1600 i 1603-1625 Tartu znajdowalo sie pod polskim
panowaniem. W 1582 zalozyli tu swa rezydencje jezuici, która w 1585
przeksztalcona zostala w kolegium. Polscy historycy utrzymuja, iz zalozone
w 1582 przez polskich jezuitów Gimnazjum bylo pierwsza szkola wyzszego
stopnia w Estonii, natomiast szwedzcy naukowcy twierdza, ze Academia Gustaviana,
zalozona w 1632 przez znanego nam Polakom z "Potopu" szwedzkiego
króla Karola Gustawa, dala poczatek estonskiemu szkolnictwu wyzszemu.
Ten spór tlil sie wlasciwie juz od wielu lat, ale obecnie rozgorzal
z nowa sila. W pracach badawczych nad Jezuickim Gimnazjum obiecala swa pomoc
równiez Polska. Ambasador Polski J. Wolasiewicz zaproponowal w swym
liscie do rektora tartuskiej Uczelni moralne i materialne wsparcie w tej
sprawie.
No cóz, "kazda pliszka swój ogon chwali", a wiec
i nam jako polskiej mniejszosci w Estonii nie pozostaje nic innego, jak
tylko wierzyc w "polska wersje" tego zagadnienia. Tak po prawdzie,
to dla samych Estonczyków wiekszy bylby honor miec wyzsze szkolnictwo
powstale o cale 50 lat wczesniej czyli w 1582 roku, ale czy to warto z tego
powodu zaraz kruszyc kopie i wywolywac wilka z lasu? Bo jeszcze, nie daj
Boze, na tym tle miedzy Polska i Szwecja do jakiegos nowego Potopu dojdzie.
Wtedy im przeciez tez czesciowo o Inflanty poszlo.